Chalara fraxinea is een schimmel en tast de bladeren, takken en stammen aan van de es. De schimmel werd in 2006 ontdekt, verspreidde zich razendsnel over Europa en heeft ook ons bereikt. Jonge bomen lijken vatbaarder voor een aantasting dan oudere; ernstig aangetaste bomen kunnen zelfs doodgaan. De es of Fraxinus excelsior is een belangrijke boom in het openbaar groen en voor de houtproductie.
Afgelopen zomer stierven in het Noordoosten van Nederland voor het eerst een aantal essen door de schimmel Chalara fraxinea. Eén- en tweejarige zaailingen van de gewone es waren aangetast. De schimmel verspreidt zich zowel op natuurlijke wijze als via plantmateriaal.
Geschiedenis
De schimmel werd ontdekt in het begin van de jaren negentig in Polen en Litouwen. De eerste essen stierven. De aantasting heeft zich snel verspreid over een groot deel van Europa en is nu aanwezig in België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Letland, Litouwen, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Slovenië, Zweden en Zwitserland. Pas sinds 2006 weten we dat essensterfte wordt veroorzaakt door een tot dan toe onbeschreven schimmel die sindsdien bekend is onder de naam Chalara fraxinea. De schimmel tast de gewone es en de smalbladige es aan. We weten nog niet of het ook de pluimes aantast. Er blijkt een verschil in gevoeligheid voor aantasting. Tot nu toe zijn er geen gewone of smalbladige essen bekend die helemaal resistent zijn.
Wat zijn de gevolgen?
De Es is een belangrijke soort voor onze streken. Het is een inheemse soort die veel toepassingen kent. Chalara fraxinea veroorzaakt zowel op kwekerijen als in de productiefase aanzienlijke schade. In Denemarken zijn grote delen van het essenbestand inmiddels aangetast. Ook in andere landen wordt aanzienlijke sterfte in essenbestanden of op kwekerijen gemeld.
Hoe herken je de schimmel?
Chalara fraxinea veroorzaakt symptomen op bladeren, takken en stammen van essen. Bladeren vertonen een bruinverkleuring van de bladsteel gevolgd door afsterving en bruinverkleuring van (delen van) het blad. Op dunne twijgen zie je eerst donkere verkleuringen in de bast. Bij oudere aantastingen is de bast ingezonken en lichter gekleurd. Op dikkere takken en stammen ontstaan bastverkleuringen vaak rond de aanzet van een zijtak. Deze verkleuringen zijn vaak langgerekt en kunnen uiteindelijk de tak of stam helemaal omvatten, waarna het bovenliggende deel van de boom afsterft. Jonge bomen lijken vatbaarder voor een aantasting. Maar ook in oudere bomen sterven takken af en bij ernstige aantasting leidt dit tot het volledige afsterven van de boom. De diagnose kan alleen worden gesteld met behulp van laboratoriumonderzoek. Hopelijk kunnen de middelen van Pireco hier snel ingrijpen.
Wouter Crucke
Uw boomdokter.