Hilde Vervloet vertelt mij via twitter dat men in Nederland weer een aantal populieren kapt omwille van de Horzel vlinder. Helemaal terecht stelt zij zich de vraag of de kap van bomen verantwoord is voor een paar gaatjes van de Horzelvlinder. Laat mij eerst iets meer vertellen over de Horzelvlinder zodat u weet over welk beestje ik hier praat.
Wie is de Horzelvlinder?
De horzelvlinder (of hoornaarvlinder) is de grootste wespvlinder van Noord-West Europa. Zij heeft een gele kop en een achterlijf dat lijkt op het lijf van een wesp. De gele vlekken en banden die over het zwarte lichaam lopen doen hem op een hoornaar lijken maar zeker niet op een Horzel. Hij behoort tot de Bast- en Houtboorders.
Het is eigenlijk een Vlinder die dus sterk op een wesp lijkt. Onder boomkenners wordt ze ook wel de populierenwespvlinder genoemd. De Vlinder komt algemeen voor in wilgen en populierenbossen in gans Europa. De larve is geelachtig wit, tot 4 cm lang. Hij vliegt opvallend snel en heeft een duidelijke zoemtoon. Ook daarom wordt hij soms verward met een wesp. De vlinders zijn vooral actief op zonnige dagen in juni en juli.
Wat doet ze bij de populieren?
De vrouwtjes laten 1000 tot 2000 eitjes vallen bij de stamvoet van (meestal) oudere populieren. Slechts een klein deel van de uitkomende larven kan zich door de gave schors van de stamvoet en wortels heen boren. Na overwintering dringt de larve dieper in de stam door. Na een tweede overwintering verpopt de larve zich en werkt ze zich half naar buiten. In juni of juli komt de vlinder dan uit. Vanaf dan begin je gaten in de stam te zien. Ze zijn ongeveer 8 mm groot. Deze uitvlieg-gaten vind je aan de stambasis tot maximaal 30 cm hoogte. Kenmerkend zijn de hoopjes boormeel die door kleine openingen naar buiten worden gewerkt en de half uitstekende poppenhulzen.
Is ze schadelijk?
Bij jonge bomen komt zij weinig voor. De schade bij hen bestaat uit groeistagnatie, windbreuk of eventueel afsterving. Oudere bomen kunnen er meer last van ondervinden maar slechts zelden vormt het een echte bedreiging. Een bijkomend probleem is dat het gaatje in de stam ook een soort van “open wonde” is. Het is een zwakkere plek die een mogelijke toegangspoort vormt voor de wilgenhoutrups of bepaalde schimmels.
- Bij een lichte aantasting zijn de gevolgen meestal beperkt.
- Bomen in zeer kort gehouden vegetatie en met schaduw op de stamvoet worden minder aangetast. Dit komt door het gebrek aan warmte.
- Niet te verwarren met de Populierenglasvlinder (Paranthrene tabaniformis) en wilgensnuitkever (Cryptorhynchus lapathi). Deze komen enkel voor in dunne stammetjes.
Conclusie
Vooraleer zulke stevige populieren een bedreiging vormen moet de aantasting dus al héél ernstig zijn. Heel dikwijls worden de bomen “preventief” gekapt om aantasting aan andere bomen te voorkomen. Een maatregel die ik persoonlijk hekel, zeker in het geval van de Horzelvlinder. Het is nu eenmaal een beestje dat algemeen voorkomt in gans NW-Europa … Het verleden toont immers aan dat “preventieve” kap zelden zijn doel bereikte en er zijn véél voorbeelden voorhanden.
Op basis van de foto die Hilde mij toonde, zagen die populieren er vrij gezond uit, al is voorzichtigheid hier aangewezen. Ik kan niet afgaan op enkel een foto om een oordeel te vellen. De kap van de populieren kan verantwoord zijn. Jammer genoeg is achterdocht dikwijls aangewezen als het gaat over de kap van bomen. Heel wat mensen zien bomen nu eenmaal liever gaan dan komen, zo ook voor gemeentebesturen. Een paar gaatjes kunnen voldoende zijn om te beweren dat de bomen aangetast zijn … Gelukkig zijn er steeds meer openbare besturen die het wél goed menen met onze houtige vrienden. Er is dus nog werk aan de winkel. De Horzelvlinder is trouwens perfect te vermijden met Pireco Tercol en dan hoef je die mooie bomen niet te kappen. Bedankt Hilde voor de aanzet van dit artikel, ik hoop dat je er wat vanop stak?!
De Boomdokter.