Vaak lees je dat je geen eikenbladeren op de composthoop mag gooien omdat de looizuren giftig zouden zijn voor micro-organismen … of zijn ze eerder te zuur? (De voorstanders van deze tuin mythe blijken het nooit eens te kunnen worden over de uitleg! ) Ook zouden ze niet gebruikt mogen worden als mulch voor dezelfde reden.
Maar dat hele idee is in essentie fout of op z’n minst, schromelijk overdreven … en toch bevat het een klein beetje waarheid, zoals vaker het geval is met tuin mythes.
Bevatten eikenbladeren tannines?
Ja! Het klopt dat eikenbladeren veel tannines bevatten, fenolische substanties die voor de mens giftig zouden zijn als we er teveel van aten. Maar niemand eet eikenbladeren denk ik toch.
Ook tannines in hoge concentraties zijn toxisch voor bepaalde planteneters (paarden, koeien, enz.). Die zullen vermijden om bladeren van de eik te eten als ze andere mogelijkheden hebben, grotendeels omdat tannines de bladeren erg bitter maken.
Er zijn veel micro-organismen die toxische tannines in onschuldige bijproducten zullen omzetten, terwijl andere de bladeren links laten liggen totdat de tannines afgebroken zijn.
Dus, daar zit wat waarheid in, alhoewel …
Bevatten andere bladeren dan geen tannines?
Jawel, diezelfde tannines zitten ook in de meeste andere boombladeren, niet enkel in de eikenbladeren. Tannines zijn er in overvloed in de bossen.
Het zijn de tannines die bijvoorbeeld de bruinachtige kleur geven aan het water van een bos beekje. Dit is zelfs het geval in de noordelijke bossen ver boven de grens waar eiken kunnen groeien. Water dat rijk is aan tannines blijft evengoed drinkbaar als andere waterbronnen en er huist een grote verscheidenheid aan vissoorten in.
Ook mensen consumeren regelmatig tannines zonder enige schade. De helder bruine kleur van thee komt van tannines, alsook de soms wat scherpe smaak van rode wijn. En als brouwers whiskey laten rijpen in eiken vaten, dan zijn het ook de tannines van het eikenhout die afgeven en de smaak verrijken.
Als je de eikenbladeren versnippert met bv. de grasmachine of bladblazer zijn ze perfect te gebruiken in de tuin.
Wouter Crucke, De Boomdokter
Zorgen de eikenbladeren voor te zure grond?
Als het om zuurheid gaat dan is het zeker waar dat de vers afgevallen eikenbladeren zuur zijn. Maar dat zal sterk verminderen naargelang ze ontbinden. Aan het einde van het proces zijn ze, afhangend van de soort, licht zurig tot zelfs licht alkalisch! En “licht zurig” is eigenlijk de zuurtegraad die de meeste tuinders graag willen voor hun tuingrond. Dus, de zuurtegraad van eikenbladeren doet de planten geen kwaad als ze als mulch gebruikt worden en het maakt de grond ook niet zuurder dan hij was.
Dit tot grote ontgoocheling van de rododendron liefhebbers die vaak eikenbladeren onder hun favoriete struik leggen om de grond zuurder te maken. (Rododendrons en azalea’s zijn, samen met blauwbessen, onder de weinige planten die het best groeien in zeer zure grond, maar mulchen zal de zuurtegraad van hun grond niet vermeerderen.)
Zou je de grond onder grote eikenbomen, waar hun eigen bladeren jarenlang blijven liggen om de ontbinden, analyseren dan kan die … zuur, neutraal of alkalisch zijn, afhangend van de pH (zuurtegraad) van de onderliggende steen. Zelfs na 100 jaar van opeengestapelde lagen eikenblad zullen ze bijna geen invloed hebben op de zuurtegraad van de grond. De gewone waarheid is dat mulch bijna nooit de PH van grond verandert, van wat ook de mulch gemaakt is.
Eikenbladeren zijn dus niet slecht voor je tuin of gazon.
Dus, als eikenbladeren ervan beschuldigd worden de grond te vergiftigen of compost te zuur te maken, dan is dat in essentie een mythe … maar dat wil ook niet zeggen dat eikenbladeren noodzakelijk een zegen zijn voor de tuiniers.
Zijn bladeren van de eik ideaal als compost of mulch?
Niet als je ze op zijn geheel wil gebruiken.
Wel als je ze in kleine stukken versnippert.
Eikenbladeren composteren zeer langzaam. Ze zijn niet enkel taai en leerachtig in vergelijking met andere bladeren, maar de aanwezigheid van veel tannines vertraagd de ontbinding zeer sterk. Wat je meestal wilt als je bladeren toevoegt is een snelle compostering.
Eikenbladeren in hun geheel maken een slecht mulch omdat ze samenklonteren tot een bijna ondoordringbare laag waar vaste planten en grondbedekkers moeilijk doorheen komen.
Daarom is het beter om eikenbladeren te versnipperen vooraleer ze te gebruiken. Rij erover met de grasmachine, zuig ze op met een bladzuiger (de bladeren worden versnipperd als hij ze opzuigt), giet ze in een vuilbak en versnipper ze met een bosmaaier, of wat dan ook. Doe wat je het makkelijkst vindt, maar als je de bladeren versnippert zullen, bij de eerste regenbui, de tannines grotendeels verdwijnen, waardoor de zogenaamde giftigheid tot bijna nul gereduceerd wordt en bacteriën kunnen beginnen met de ontbinding van de bladeren.
Heel interessant om te weten is dat, in veel van de grootse tuinen in de wereld, versnipperde eikenbladeren de meest geprefereerde mulch is, omdat die wat langer blijft liggen.
Wees dus niet bang om eikenbladeren te gebruiken in je compost of als ingrediënt voor je mulch: ze zijn in wezen onschadelijk en kunnen zelfs heel nuttig zijn. Zorg er juist voor dat ze versnippert zijn.