WANNEER BOMEN VERPLANTEN : NAJAAR & WINTER DE BESTE PERIODE ?
Het verplanten van bomen van de ene naar een andere locatie is een grote operatie waarvan de meeste bomen traag herstellen. Hoe zorgvuldig het verplaatsen ook wordt uitgevoerd, dit resulteert altijd in het vernietigen van een groot deel van het absorberende wortelsysteem van de boom. Het is dan ook van het grootste belang dat het uitgraven, het verplaatsen en het opnieuw planten zorgvuldig wordt uitgevoerd en met de minst mogelijke schade aan het wortelsysteem gebeurt.
Wanneer verplanten?
De beste periode om bomen en struiken te verplaatsen is het ‘slapende’ seizoen. De late winter is doorgaans de beste periode om dit te doen omdat dan de voorwaarden om de wortels snel te laten groeien ideaal zijn. Het uitgravan zal het best gebeuren wanneer de bodem zacht is en wanneer de plant geen problemen met de vochthuishouding heeft. Wanneer je in de herfst overgaat tot het verplanten van bomen en struiken, kan je coniferen best vroeg verplaatsen (einde september – oktober) en loofhoutbomen verplaats je best wanneer ze al in slapende toestand zijn.
Methode voor kleine bomen (tot 5cm Ø)
De gebruikte methode hangt volledig af van de omvang van de boom, het type grond en de ondergrondse omstandigheden (kabel, leidingen, …). Bomen worden verplaatst ofwel met de blote wortels, ofwel met een volledige kluit met aarde er tussen en er rond (dus met een intacte bodemkluit). Het verplaatsen van bomen met blote wortels wordt doorgaans beperkt tot bladverliezende struiken en kleine bladverliezende bomen (tot 5 cm in diameter), deze vorm van verplanten moet altijd in de vroege lente uitgevoerd worden.
De techniek van het verplaatsen met een kluit wordt gebruikt bij alle groenhoudende bomen, bomen met een diameter van meer dan 5 cm, bladverliezende struiken en bomen die tijdens het groeiseizoen verplaatst worden en bladverliezende struiken en bomen die geacht worden moeilijk verplaatsbaar te zijn. Ook al kunnen veel planten met de laatste methode het hele jaar door verplaatst worden, toch wordt het grootste succes bereikt door dit te doen tijdens het slapende seizoen.
De omvang van de bodemkluit
De omvang van de bodemkluit hangt in eerste instantie af van de omvang van de boom die verplaatst moet worden. De plantensoort, het bodemtype en de zorg na het planten kunnen kleine verschillen opleveren voor de aan te raden diameter van de bodemkluit. Soorten die moielijk te verplaatsen zijn hebben een grote bodemkluit nodig dan die soorten die gemakkelijk kunnen getransplanteerd worden. Zwaardere bodems (zoals bodems met veel klei) worden geprefereerd bij het verplaatsen van bomen en planten omdat hier de bodemkluit veel beter zal samenhouden dan bij bodem met een meer korrelige structuur.
Bodems met losse, zanderige grond maken het verplaatsen met een volledige kluit moeilijk of zelfs onmogelijk. Bomen en struiken die na het verplanten gegarandeerd & uitzonderlijk goed verzorgd zullen worden kunnen dan weer met een lichtjes smallere bodemkluit dan de maximum aangeraden omvang verplaatst worden.
De diepte van de bodemkluit is ook van belang en ze zou voldoende moeten zijn om de meerderheid van de wortels van de boom te houden en voldoende mechanische steun te bieden.
De procedures voor de bodemkluit met aarde
(Deze beschrijving is enkel voor kleine bomen tot 5 cm Ø) Je hebt degelijk materiaal nodig om dit werk te doen en om de bodemkluit voor te bereiden, zoals een spade, doek en eventueel kippengaas van de juiste afmetingen en een stevige twijg of (bind)draad. Handkarren zijn ook nuttig om er brede en zware bodemkluiten mee te verplaatsen. Het graven is doorgaans gemakkelijker als je de takken van de planten met twijgen inbindt.
Verwijder eerst alle losse en overbodige materiaal rond de plant maar let er op dat je wonden en sneden bij de plant vermijdt. Begin met een cirkel te markeren die 20 cm groter is dan de diameter van de gewenste uiteindelijke bodemkluit om de finale afwerking en vormgeving toe te laten. Werk met de achterkant van de spade in de richting van de plant en graaf recht naar beneden tot een diepte van 10 tot 35 cm rond de gemarkeerde cirkel. Door op deze manier te gaan graven, vermijd je dat je wonden aan de wortels aanbrengt en dat de bodemkluit los komt.
Snijd lange wortels af met een sterke snoeischaar; doe dit niet met de spade want zo dreig je de wortels te beschadigen en de kluit los te maken.
Graaf vervolgens een greppel rond de cirkel met een diepte gelijk aan ongeveer drie vierden van de diepte van de kluit. Volgende stap: geef de kluit vorm door het afronden van de top van de kluit door er een uniforme, ovale vorm rond te maken. Wanneer je uiteindelijk de losse bodem uit de greppel verwijderd hebt, kan je onder de kluit gaan graven in een hoek van 45 ° om alle overblijvende wortels te kunnen afsnijden.
Kleinere kluiten kunnen uit het gat getild worden en op een stuk stof (meestal jute) geplaatst worden. Leg de stof onder de kluit door de kluit op te tillen en de stof eronder te schuiven. Lift vervolgens de kluit op in de tegenovergestelde richting en rol het doek onder de kluit uit. Je hebt hier extra handen voor nodig: twee mannen die de hoeken van de lap vast houden kunnen dan de kluit optillen en verplanten uit het gat. Een plant of een struik mag nooit uit het gat opgetild worden door aan de stam en of de top te gaan trekken.
Deze manuele procedure zal goed werken bij kleinere kluiten. Maar als je bomen gaat verplaatsen die een grotere kluit dan 35 cm in diameter nodig hebben zal je moeten beroep doen op een bredere mechanische uitrusting en wellicht ook de hulp van een professional.
Bodemkluiten nemen snel toe in gewicht naarmate de diameter en de diepte toenemen. Een kluit van 35 cm diameter kan snel een gewicht hebben van 50 tot 80 kg, een kluit van 75 cm kan algauw tussen de 300 en 400 kg wegen, en het gewicht van een kluit met een diameter van ongeveer 1 m weegt zeker meer dan 1000 kg.
Als je de kluit mooi in het midden van de doek legt, kan je de diagonale hoeken van de doek strak aantrekken boven de top van de kluit, en aan elkaar vastknopen. Daarrond kan je eventueel nog een stuk kippengaas doen (ruitvormige draad). Grote kluiten verstevig je best met extra gaasdraad errond.
Laat de kluit niet uitdrogen en zet de boom zo snel mogelijk op zijn nieuwe locatie. Kan dat niet onmiddellijk? Plaats de boom op een locatie met de nodige schaduw, en bedek de kluit met natgemaakte houtschilfers of nat stro om de planten in een goede conditie te houden tot je overgaat tot het herplanten ervan.
Veel succes :-