Onderzoek op bomen
Hoe doet de boomdokter zijn onderzoeken?
Ik volg de holistische aanpak om de conditie van een boom te evalueren. Dat betekent dat ik rekening hou met zowel met de boom als zijn omgeving. Ik ga op zoek naar de oorzaak van de symptomen waarvoor jij mij laat komen. bv. kleine bladeren, weinig vruchten, dode takken, vlekken op de bladeren, aantastingen aan de schors,…
Dit is in contrast met de klassieke aanpak die focuste op de evaluatie van slecht één component, bijv. een insectenplaag, een schimmelinfectie of een ander ziekte veroorzakende organisme.
Hoe stel ik de diagnose bij een zieke boom?
Diagnostiek is een proces waarbij je -aan de hand van een anamnese (door gerichte vragen te stellen aan de eigenaar) + het onderzoek + het oorzakelijk verband zien – een correcte diagnose kan stellen.
Als ik een onderzoek start doe ik dus een paar stappen achteruit in het leven van de boom om de hele boom en zijn omgeving te kunnen observeren.
Verschillende symptomen kunnen verschillende oorzaken hebben. Het is mijn taak als boomdokter te achterhalen welke oorzaak deze symptomen veroorzaken bij jouw boom.
Enkele voorbeelden van symptomen zijn: insectenplagen, kleinere bladeren, weinig vruchten, bladval, plekken op de bladeren, weinig groei, verkleuring van de vruchten, plotse schade aan de stam,…
Het is dus NOOIT de bedoeling om enkel de symptomen te behandelen. Maar STEEDS de oorzaak van het probleem aan te pakken zodat de boom terug gezond verder kan.
Symptomen behandelen is iets wat bijna iedereen kan doen. Voor het stellen van de juiste diagnose en het zoeken naar het oorzakelijk verband heb je veel kennis en jarenlange ervaring nodig.
Je kan het dus in volgend schema gieten:
Symptomen + Anamnese + Zoeken naar het oorzakelijk verband => Diagnose => behandeling
Symptomen + Anamnese + oorzakelijk verband = Diagnose ==> behandeling
Verschillende symptomen bij een boom
- Insectenplaag of mijten
Soms weet je dat er schade is door insecten of mijten. Maar zie je de diertjes niet zelf. De dader kan meestal wel geïdentificeerd worden door de symptomen of het schade type. Deze houden in:
- Gevlekte bladeren, veroorzaakt door netwantsen, trips of cicaden. Ook spintmijten veroorzaken bladvlekken, ze produceren echter ook zijdeachtige webben die helpen bij het vaststellen van de oorzaak.
- Afgebeten bladeren zijn het werk van rupsen, kevers, snuitkevers en sprinkhanen.
- Lange of pukkelige mijnen binnen in het blad komt door bladmineerders.
- Kleverige bladeren die soms vervormd zijn en met zwarte roetachtige aanwas worden veroorzaakt door bladluis, witte vlieg, wolluis en schildluis.
- Schilferige of bobbelige structuren op de bladeren of twijgen zijn het bewijs voor schildluizen.
- Slappe, hangende bladeren, gaten in de stam of als zaagsel uitziende schilfers aan de voet van de boom duidt op borende insecten (larven van kevers of pijlstaartvlinders (motten).
2. Schimmels
Gebruik maken van ziektesymptomen veroorzaakt door schimmels en bacteriën kan moeilijk zijn omdat er veel verschillende types van ziekten dezelfde symptomen geven. Symptomen van ziekten houden in:
- Bladvlekken, dat kunnen op duiden op verschillen soorten schimmels en bacteriën. Meest voorkomend in het landschap zijn anthracnose (schimmel), schurft (schimmel) en roest (schimmel).
- Aantasting van twijgen, waarbij de bladeren op het einde van de takken necrotisch zijn (bruin door afsterven van het weefsel) en geeft de boom een verbrand uitzicht. Het voorkomen van de schaapherders staf is een diagnostisch middel van de meest voorkomende dader voor de twijgaantasting, het bacterievuur.
- Verwelking of necrotische bladeren op het uiteinde van de takken. Bossterfte typisch in een top-onder patroon kan op een verwelkingsziekte duiden, zoals de Verticillium wilt (schimmel).
- Kankers, een wonde of necrotische sectie op takken of de stam van bomen. De schors kan verkleurd zijn of de kanker kan eruit zien als een doel. Naargelang de ziekteverwekker en de boomsoort kan er ook sap uit sijpelen.
- Mozaïken, bladeren vertonen onregelmatige lichtgele vlekken en rollen op of vervormen. Deze symptomen wijzen meestal of een virusinfectie.
- Zwellingen, alsook abnormale tumorachtige groei op de stam en takken van planten, verwijzen veelal naar gallen. Algemene ziekteverwekkers die zwellingen veroorzaken zijn zwarte knoop (schimmel) komt meest voor op pruimen- en kersenbomen, en roest (schimmel) is een probleem bij naaldbomen.
Anderzijds zijn deze tekenen bewijs van de eigenlijke ziekteverwekker zoals paddenstoelen,…
In de meeste gevallen heb je instrumenten nodig om de ziekte te identificeren en te bevestigen, zoals een vergrootglas, een microscoop of lab mogelijkheden (culturen kweken, enz.)
Benodigde instrumenten voor het bomenonderzoek
Bij mijn onderzoeken heb ik steeds heel wat materiaal mee om het onderzoek tot een goed einde te brengen.
- Een meetlint om de stamomtrek te kunnen bepalen
- Met de inclinometer meten we de hoogte van de boom.
- Een hamer om de rotting van de boom te kunnen bepalen. Gezond hout klinkt als een het geluid van een baseballknuppel die op een bal slaat, ongezond hout zal echter veel dieper, holler klinken.
- De integriteit van de houtvezel te bepalen we door gebruik te maken van een sonde.
- Een pH-meter om de zuurtegraad van je grond te bepalen
- Cholorphyl meter (indien nodig) om de activiteit van het chlorofyl te meten in het blad. Het geeft dus een indicatie van activiteit en gezondheid van het blad.
- Materiaal om stalen te nemen (enkel indien nodig) van de grond, bladeren, vruchtlichamen van schimmels.
- Snoeischaren (en snoei-giraffe) om een tak te kunnen knippen om die van naderbij te kunnen onderzoeken.
- Een vergrootglas om eventueel schade aan het blad beter te kunnen waarnemen.