Bruine tot bijna zwarte kleine vlekken van 1 à 2 mm, die in grote getale voorkomen op tuinstoelen, je auto, de gevel, … , zijn een duidelijke aanwijzing voor de aanwezigheid van de kogelwerper. Schade maakt ie niet maar het kan wél ontsierend zijn als alles onder deze kleine pukkeltjes komt te zitten.
Wat is de kogelwerper of Sphaerobulus stellatus?
De kogelwerper of Sphaerobulus stellatus is een schimmel die zich ontwikkelt op rottend hout in een vochtige omgeving. Dit kan op de restant van een afgezaagde boom zijn, een afgevallen tak of in de houtsnippers van je border. Wat de kogelwerper uniek maakt, is de manier waarop hij zijn sporen de lucht in schiet. vandaar ook zijn naam. De kogelwerper hoopt vloeistof op zijn rijpende vruchtlichamen. Het vocht wordt in het vruchtlichaam verder opgehoopt dat ze openbarsten. Enkele uren na dit proces worden de rijpe zwarte sporen, elk met een diameter van ongeveer 1 tot 2 mm, de lucht in geschoten en dat in de richting van het sterkste licht. De sporen tot 20 meter ver belanden, en omdat ze worden aangetrokken door licht, zijn hun landingsplaatsen meestal lichtgekleurde oppervlakken. Witte oppervlakten zullen dan ook meer sporen ontvangen dan donkere oppervlakken.
De sporen hebben een kleverige laag waardoor ze zich vasthechten aan alles waarop ze landen.
Twijfel je of het om artillerieschimmel gaat? Inspecteert dan de plekken met een vergrootglas. De sporen van de kogelwerper zijn bolvormig en wanneer u de buitenste donkerbruine coating openkrabt, ziet u een witachtige, fijnkorrelige, gomachtige kern.
Hoe herken je de kogelwerper?
Wanneer je kleine, kleverige, bruin tot zwarte vlekjes zichtbaar zijn op verschillende oppervlakken. Zoals de gevel van je huis, op de buitenkant van de ramen, op hekken en balustrades, op auto’s, panelen, palen of op de bladeren van de vaste planten. In het begin denk je waarschijnlijk dat het insectenpoep (vliegenstront) is of een soort sap of misschien wel spatters van iets of iemand. Maar de boosdoener kan ook heel goed de mulch of de houtsnippers in uw tuin zijn die is aangetast door kogelwerper (in het Engels artilleriezwam of artillerie fungus). Vrij vertaald ook wel geweer- of kanonskogelzwam. Deze schiet zijn rijpe sporen hoog de lucht in en laat vervelende vlekken achter.
Het goede nieuws is dat, hoewel de kogelwerper het aanblik van veel dingen onteert, hij niet schadelijk is voor mensen of huisdieren, geen planten aantast en geen structurele schade veroorzaakt aan de oppervlakken waar hij op terechtkomt.
Om er vanaf te komen en te voorkomen dat het terugkomt, helpt het om te begrijpen wat kogelwerper veroorzaakt en wat zijn levenscyclus is.
Waarom krijg je te maken met de kogelwerper?
De schimmel wordt vooral aangetroffen in tuinmulch of houtsnippers, maar ook in rottende bomen en ander rottend hout en in dierlijke mest. Hij heeft zonlicht en vocht nodig om te groeien. De kogelwerper komt vooral voor bij koel voorjaars- en najaarsweer in een temperatuurbereik tussen 10 en 20 graden Celsius. De vruchtlichamen ontwikkelen zich niet meer wanneer temperaturen hoger worden dan 25 graden.
Hoe kan je de kogelwerper-schimmel verwijderen?
Er is géén fungicide (sproeimiddel) om de schimmel te bestrijden; het is trouwens niet nodig, mechanische verwijdering veruit het makkelijkste en je enige optie. Verwijder de bruin-zwarte vlekjes binnen de 2-3 weken nadat ze verschenen zijn, dat is de belangrijkste sleutel tot een effectieve verwijdering. Opnieuw kan ik terugvallen op mijn eigen credo: “Bestrijd op Tijd”. Hoe langer de vlekken blijven zitten, hoe moeilijker het zal zijn om het oppervlak schoon te maken.
Welke verwijderingsmethode het beste werkt, hangt af van het oppervlak. Schrapen – met een spons of een spatel – gevolgd door zeep en heet water is de zachtste optie. Gebruik van bleekwater (1 kopje bleek per emmer water) is de volgende stap voor niet-poreuze oppervlakken, maar zorg ervoor dat het oppervlak niet beschadigd raakt door het bleekwater. Check dus zeker of dit veilig is voor hetgeen je wil proper maken. Hoge druk, de meest agressieve optie, mag alleen worden toegepast op geschikte oppervlakken en zal niet altijd het gewenste resultaat geven. Op poreuze oppervlakken, zoals houten gevelbekleding, is het mogelijk dat je niet meer dan de bovenste laag sporen kunt verwijderen en dat de vlekken permanent blijven.
Hoe kan je de kogelwerper voorkomen?
De kogelwerper schimmel ontwikkelt zich vooral in dood hout en/of houtsnippers. Een andere bodembedekker gebruiken is de beste manier om het in de eerste plaats te voorkomen. Gebruik in plaats daarvan boomschors omdat deze resistent zijn tegen kogelwerper. En verwar niet: schors vormt geen voedingsbodem voor deze schimmel, maar houtsnippers (lees: gehakselde takken en boomstammen) zijn dat wél. Houtschors van eik en beukis uit duurzaamheidsoverwegingen niet aan te bevelen omdat de inheemse bossen door de houtkap worden uitgeput.
De kogelwerper zal niet groeien in een droge omgeving. Als je een kleine tuin hebt dan is het regelmatig omwoelen van de houtsnippers een andere optie. Door het regelmatig omwoelen zullen de snippers meer uitdrogen.
Heb je echt een aanhoudend probleem met de kogelwerper, dan kan je beter alle houtsnippers en/ of mulch verwijderen en opnieuw beginnen met nieuwe, niet houtachtige mulch. Als je de oude mulch of snippers laat zitten en alleen afdekt met een nieuwe laag, dan is de oplossing slechts tijdelijk, omdat de vruchtlichamen uiteindelijk weer tevoorschijn zullen komen. Gooi alle “besmette” mulch veilig in de composthoop en dump het niet in uw tuin, aangezien de schimmel zich zou kunnen verspreiden.
Een ander alternatief is het gebruik van een niet-biologisch materiaal, zoals steen of grind, om niet-beplante gebieden te bedekken.
Véél succes,
Wouter Crucke, De Boomdokter.