Grote bomen snoeien of het snoeien van volwassen bomen
Het snoeien van volwassen bomen moet steeds gebeuren met de juiste kennis van bomen. Onjuist snoeien kan blijvende schade aanrichten of het leven van de boom ernstig inkorten. Elke zaagsnede heeft immers het potentieel om de groei van bomen te veranderen. Takken worden beter niet verwijderd zonder goede reden. Bomen worden vaak gesnoeid omdat men denkt dat dit een noodzakelijk kwaad is. Niets is minder waar, bomen die vrij in een bos of in de natuur mogen groeien vragen geen snoei, de natuur zorgt daar zelf voor.
Waarom zou je een boom snoeien?
Bomen in de tuin hebben soms wat extra zorg nodig omdat ze in andere (lees: minder natuurlijke) omstandigheden groeien. Of om voldoende doorgang te behouden langs de oprit, langs wegen, of omdat zijn takken op het dak leunen, … of gewoonom ze esthetisch mooi te houden. Andere redenen zijn:
- Dood hout in de kruin (om schade te voorkomen)
- De vorm te verbeteren (vooral bij jongere bomen toe te passen)
- Risico te verminderen op takbreuk
- Meer licht en lucht toe te laten in de kruin, bvb bij fruitbomen
- Meer licht door te laten voor andere bomen of struiken
Gewoon snoeien om te snoeien, doe je beter niet en is zeker niet noodzakelijk voor de gezondheid van de boom, in tegendeel.
De opgenoemde redenen hierboven, zijn redenen om over te gaan tot een snoei waarbij de gezondheid, conditie en veiligheid van de boom verbeterd of minstens behouden blijft. Bij dergelijke evenwichtige snoei wordt er nooit meer dan 20% van de takken verwijderd (en dat enkel op een correcte manier). Dit soort snoei vraagt de nodige kennis en kunde en doorzicht in de boomstructuur.
Boombiologie: hoe groeit en leeft een boom?
Ik geef je een kleine les boombiologie zodat je kan begrijpen waarom de 20% regel zo belangrijk is voor een boom.
Een boom maakt een kroon met veel bladeren (en takken en stam) en maakt daar suikers aan onder invloed van het zonlicht. De suikers gebruikt worden voor de groei en de ontwikkeling van de boom. Bomen hebben bijgevolg een grote hoeveelheid takken en bladeren nodig om te kunnen groeien en gezond te blijven.
Als je veel loof verwijdert, neem je veel van zijn energiereserves weg én tegelijk de mogelijkheid om energie. Door zwaar te snoeien (lees: veel bladeren te verwijderen) zal een boom onder immense stress komen te staan. Hoe zou je zelf reageren als je de mogelijkheid ontnomen wordt om nog te eten?? Als gevolg hiervan zie je na het inkorten of kandelaren dat bomen heel veel nieuwe scheuten / kleine takken aanmaakt. Helaas wordt hiernaa de conclusie genomen dat de snoeier zijn werk goed gedaan heeft: zie eens hoe goed de boom weer uitloopt! Het tegendeel is waar, de vele nieuwe scheuten zijn een overlevingsstrategie, niets meer en niets minder. De boom wil zo snel mogelijk zo veel mogelijk takken en bladeren aanmaken om terug zijn eigen suikers aan te maken. Het is een pompen over verzuipen/ nieuwe scheuten of sterven.
Als klap op de vuurpijl zijn de takken zijn vaak adventiefknoppen niet zo goed aangehecht waardoor ze later een gevaar kunnen vormen voor de omgeving (uitscheuren).
Wanneer mag je bomen snoeien?
De snoei van dode of zieke takken kan op ieder moment van het jaar uitgevoerd worden. Dit zijn afgestorven delen, de boom heeft er dus geen last van als je deze weghaalt (ongeacht welk tijdstip). Dit heet onderhoudssnoei.
Bij het snoeien in levende takken moet je rekening houden met de seizoenen. Een boom kan immers niet altijd even goed reageren, je doet dit best wanneer de boom het best de wonde kan afsluiten of vergrendelen. Sommige bomen hebben juist dan last van het bloeden. (lees hier meer over de abc bomen) en mogen dan absoluut niet gesnoeid worden. Gevoelige bomen, mogen niet worden gesnoeid tijdens hun niet-actieve periode.
Om te weten welke bomen je wanneer kan snoeien kan je hier mijn snoeikalender terug vinden.
Zware snoei moet ten allen tijde vermeden worden, en al zeker niet uitvoeren kort na de bloeiperiode. Op dat tijdstip hebben bomen zojuist veel energie gestoken in het produceren van bladeren, bloemen en nieuwe scheuten. Deze energie neem je niet ongestraft af van de boom.
Welke verschillende juiste snoeivormen zijn er?
Er zijn meerdere technieken of vormen dan degene die ik hier opsom. Om het overzichtelijk te houden geef ik je de belangrijkste en meest voorkomende:
- Onderhoudssnoei is een snoei waarbij dode, stervende, zieke, slecht aangehechte takken weggesnoeid worden.
- Uitdunnen is het selectief verwijderen van takken om de structuur te verbeteren en om meer licht en lucht in de kroon te krijgen. Op een goede manier kan ook het verminderen van het gewicht op een tak betekenen. Het helpt steeds de natuurlijk vorm van de boom te behouden.
- Opkronen: hierbij worden de onderste takken verwijderd om doorgang mogelijk te maken voor voertuigen of voetgangers of ook om het verzicht onder de boom door te verbeteren.
- Inkorten van enkele takken: enkele takken van de kroon worden in grootte kleiner gemaakt dit kan bv. Noodzakelijk zijn om elektriciteitskabels vrij te maken. Het algemeen inkorten (de totale kruin) van de boom is een slecht idee voor je boom, lees hier verder over kandelaren inkorten en kandelaberen
- Knotten is een aparte soort snoei waarbij je de takken volledig wegneemt tot aan het knotpunt. Dit kan alleen goed verdragen worden bij bepaalde soorten bomen. Lees hierover meer in mijn artikel knotten van bomen
Bij deze vormen van correct snoeien (behalve bij het knotten) zal je de vorm van de boom niet of heel weinig zien veranderen. Bij een foute snoei (kandelaren, kandelaberen, toppen) verandert de vorm van de boom sterk en wordt er meer dan 20% van de kroon verwijderd. Deze laatste soorten snoei pas ik nooit toe, om de eenvoudige reden dat je de gezondheid van bomen hiermee in gevaar brengt. De gezondheid van bomen staan bij mij steeds voorop, géén gerommel in de marge dus.
Hoeveel mag er gesnoeid worden?
De standaard regel – zoals eerder al aangehaald – is 20% van de kroon. MAAR, het verwijderen van één enkele tak met een (té) grote diameter kan leiden tot ernstige problemen. Een aanzienlijk verlies van bladerdek voor de boom (en dus zijn suiker aanmaak) leidt tot een sterk verminderde conditie. Een grote snoeiwonde kan inrotten.
Bovendien zal je een grote wond veroorzaken die moeilijk weer dichtgroeit en is de kans op een (schimmel)infectie vele malen groter.
De regel is dus zo weinig mogelijk wegsnoeien en takken met een zo klein mogelijke diameter.
Als algemene regel mag de diameter van de weg te snoeien tak niet groter mag zijn dan 10% van de diameter van de stam op de hoogte van de aanhechting van de tak
Bv. Als de stamdiameter 50 cm is op de hoogte van die tak, mag de tak een max. diameter hebben van 5cm. Groter moet je laten staan.
Het gebruik van wondpasta op snoeiwonden
Onderzoek heeft aangetoond dat wondpasta het inrotten niet kan verminderen. Het kan afsluiting van de wonde niet versnellen en het is niet in staat om infecties of ziekten te voorkomen.
Ik zie in de praktijk zelfs het tegengestelde. Wondpasta’s leggen een laag over de wonde die na het opdrogen een soort plastiek-achtige laag vormen op de ingesmeerde snoeiwonde. Hierdoor kan de wonde niet opdrogen. De wond blijft vochtig en het kan er goed opwarmen als de zon erop schijnt, er is dus meer kans is op infectie. Gebruik ze dus nooit, ik raad ze helemaal af. Het brengt natuurlijk geld in het laatje en voor tuincentra is dat het enige wat telt dus blijven ze het verkopen. En de producent blijft ze produceren zolang het verkocht wordt.
Wat ik zelf soms gebruik is een fungicide, een spray die gedurende een aantal weken in staat is om de sporen (de zaadjes van schimmels) af te doden. Zoiets kan bvb nuttig zijn wanneer er grote wonden veroorzaakt zijn door het uitscheuren van takken. Het vermindert de kans op infectie, maar legt geen dikke laag op de wonde. Dit middel kan alleen maar gebruikt worden door mensen met een fytolicentie.
Snoeien: je hebt 1 kans om het goed te doen
Let dus steeds op bij wie je vraagt om je bomen te snoeien. Boomverzorgers of boomsnoeiers bepalen vaak hoe jouw bomen verder leven. Eens je de slechte toer opgaat is er meestal geen weg terug. Bezint eer ge begint!
Zorg ervoor dat je een goed opgeleide boomverzorger (met minstens het ETW certificaat) hebt, die zich bovendien goed houdt aan de bovenvermelde regels. Vraag daarom steeds welke opleiding ze genoten en wat ze precies van plan zijn met jouw bomen.
Helaas krijg ik vaak achteraf te horen dat mensen geschrokken zijn van hoe hun boom eruit ziet na de snoei. Of bomen die ziek worden waarbij ik gevraagd wordt om uit te zoeken hoe het komt dat hun boom achteruit gaat…
Helaas kan ik nog steeds geen takken terug aan de bomen hangen… Eens afgezet is het definitief.
Uiteraard kan je ook op mij rekenen voor het snoeien van je bomen. Neem een kijkje en ontdek hoe wij bomen snoeien en verzorgen.
Of neem onmiddellijk contact.