Donkere vlekken, een soort stippen waren de aanleiding tot een bijzondere vraag van een klant in Maldegem. Ze komen sedert een paar jaar op de lak van zijn auto en een bestelwagen. Dus ging ik op onderzoek. Hij vermoedde dat de plekken afkomstig zijn van bomen in de buurt.
Wat zijn die bruine vlekken/ stippen of spatten?
Dat was de vraag die een paar weken geleden binnenkwam per mail:
“ Wij contacteren u om professioneel advies in te winnen vanwege aanslag op onze bestelwagen/vrachtwagen. We hadden graag willen achterhalen welke bomen/planten in de buurt waar wij dagelijks geparkeerd staan, dit veroorzaken”.
Op het eerste zicht leek dit niet zo bijzonder want ik dacht al snel in de richting van bladluizen. Deze scheiden namelijk suiker af uit hun lijfje dat vaak blijft kleven op auto’s (maar ook op planten, tuinstoelen, ea…). Omdat het een kleverig goedje is, blijft stof en vuil hieraan kleven waardoor het al snel een smerige boel wordt. En dus vormt dit ook een soort aanslag op de lak auto’s. Iets wat overigens héél makkelijk te reinigen is met een goeie spons en warm water. Omdat het suiker betreft lost dit heel snel op en is het in een wip verdwenen. Je hebt géén kuisproduct ofzo nodig.
Maar omdat ik iederen wil helpen zoals het hoort probeer ik altijd op een onderzoek af te stappen zonder al van bepaalde zaken uit te gaan. Dat vertroebelt immers mijn beoordelingsvermogen en vormt meteen een aanslag op mijn onderzoek. Na aankomst en het bekijken van de vlekjes op de bestelwagen was het snel duidelijk dat het géén bladluizen betrof.
Het waren ook niet “een paar vlekjes, néé, het waren er duizenden! Hier was iets anders aan de hand!
De bruine vlekken zijn hardnekkig en moeilijk te verwijderen!
De eigenaar van de bestelwagen beklaagde zich erover dat de vlekken zeer moeilijk te verwijderen waren. Een sopje met wat reinigingsproduct bleek niet afdoende om de bruine spatten te verwijderen en de bestelwagen weer proper te krijgen. Een steekmes of een spatel gebruiken om het er eerst af te krabben was noodzakelijk om daarna de rest afgekuist te krijgen. En je kan je wel inbeelden dat zulks niet evident: krabben met een spatel op de lak van je auto! De laatste poetsbeurt nam een ganse voormiddag in beslag met 2 mensen.
Erger nog, na het reinigen van de bestelwagen kwamen de bruine vlekken op de bestelwagen terug. En dit al een jaar of 4 op rij. Je zou er moedeloos van worden.
Onderzoek van de bruine stippen de plaats des onheil.
Dat was meteen de eerste grote vraag tijdens mijn onderzoek: wat is de substantie of samenstelling van dit goedje? Deze bruine spatten zaten overal op. Niet alleen op de bestelwagen, maar ook op het hek, op de paletten die daar gestapeld lagen, een wat bakken, op de klinkers, een verlichtingspaal en verkeersbord. Na het afspeuren van de omgeving, het onderzoek van de buurt en een bezoek aan de tuin van de buurman moest ik vaststellen dat het voorkwam binnen een perimeter van pakweg 8 meter. Het was ook duidelijk dat er sprake was van een centrum. De plekken kenden een hoge concentratie waar de bestelwagen stond en de de concentratie nam af naarmate de afstand tot het centrum groter werd. Toch een belangrijke aanwijzing als je het mij vraagt.
Ter plekke krabte ik een aantal van die vlekken los, het leek eerder een soort schijfje of schildje dat loskwam mits de nodige druk en het gebruik van een paletmes.
Ik kreeg een eerste vermoeden. Door de kleur en het schildachtige voorkomen dacht ik even dat het een soort schildluis betrof die ik nog niet eerder tegenkwam. Na grondige bekijken door mijn oculair die altijd bijheb en toch 15x vergroot, vond ik iets witachtig aan de binnenkant van het schildje. Maar het was géén insect of eitje, het was iets wat leek op een melkwit, bijna glasachtig bolletje. Geen schildluis of dopluis dus, ik had nog geen oplossing.
Dus verzamelde ik wat monsters. Deze keer geen groenharige monsters maar onschuldig lijkende bruine vlekjes vanop een bestelwagen. Ook nam ik wat bladeren mee van een paplaurier (eigenlijk laurierkers of Prunus laurocerasus) waar de stipjes op zaten.
Waarvan zijn de vlekken afkomstig, welke substantie is het?
Dat was de eerste grote vraag tijdens mijn onderzoek: wat is de substantie of samenstelling van dit goedje?
De monsters nam ik mee naar mijn labo (lees: de kamer waar ik mijn video’s opneem en waar ook mijn microscoop staat). Door de stippen onder de microscoop te onderzoeken kon ik alvast vertellen dat het plantachtige deeltjes waar (dus zeker niet afkomstig van bladluizen!). Alleen, ik twijfelde nog over een paar dingen. Omdat ik immers nog nooit eerder de sporen van schimmels onderzocht heeft het behoorlijk wat tijd genomen vooraleer ik door het dat het daadwerkelijk sporen van een schimmel waren. Dat bracht mij op het spoor van het uiteindelijke antwoord:
“De vlekken zijn afkomstig van De Kogelwerper”
Jawel, de kogelwerper ofwel de Sphaerobulus stellatus, een schimmel waarvan het vruchtlichaam (het paddestoeltje) zich gedraagt als een soort kanon. Het vruchtlichaam zal zich bij de juiste omstandigheden willen voortplanten en doet dat door zijn sporen (soort zaden) te verspreiden in de lucht. De kogelwerper heeft hiervoor een unieke methode ontwikkelt. Deze schiet namelijk zijn sporen de lucht in waarbij ze tot 4 meter hoog en verschillende meters ver kunnen vliegen. Door de kleverige laag rondom de spore is het in staat om overal aan te kleven waarop het terecht komt.
En dat is exact wat de spore hier gedaan heeft, overal aanplakken.
Een extra element die mij deed vermoeden dat het een schimmel betrof is het feit dat er stevige laag houtsnippers ligt op de plaats waar de bestelwagen staat. De ideale kweekbodem voor dit schimmeltje.
Wil je graag meer weten over deze schimmel? Ontdek in mijn volgende blogartikel over de kogelwerper ofwel de Sphaerobulus stellatus.
Wouter Crucke – De Boomdokter